Melting winter

“ఆఖరి పోరాటం” సినిమాలో “తెల్ల చీరకు” అనే పాట చరణాలలోని lines –

వైశాఖం తరుముతుంటే నీ ఒళ్ళో ఒదుగుతున్నా
ఆషాఢం ఉరుముతుంటే నీ మెరుపే చిదుముకున్నా
…
…
కార్తీకం కలిసివస్తే నీ పరువం అడుగుతున్నా
హేమంతం కరుగుతుంటే నీ అందం కడుగుతున్నా!!
ఎంత భావుకత? ఈ ప్రయోగాలు అన్నీ నవ్యమైనవి. ఒక mass పాటలో ఇలాటి lines రాయగలగడం వేటూరికే చెల్లింది.

ఈ పాట పాడిన “లతా మంగేష్కర్”  translation అడిగితే, “యండమూరి వీరేంద్రనాథ్” ఈ పాటని English లోకి translate చేశారుట. భావాల్లో వేటూరి చూపిన “creativity” ని లత ఎంతో మెచ్చుకున్నారుట. ముఖ్యంగా “హేమంతం కరుగుతుంటే నీ అందం కడుగుతున్నా” అన్న lines ని “I am brushing your beauty with the melting winter!!” అని translate చేసి వినిపిస్తే “ఆహా” అన్నారుట.

“స్వరాభిషేకం” లో సిరివెన్నెల రాసిన “నీ చెంతే ఒక చెంచిత ఉంటే” అన్న పాట రెండో చరణంలో వినిపించే “వెచ్చని ఊహలా వెనువెంటే తరిమిన హేమంతమిది” అన్న lines వేటూరి రాసిన “వైశాఖం తరుముతుంటేనీ ఒళ్ళో ఒదుగుతున్నా” అన్న lines ని గుర్తుకు తెచ్చి, వేటూరి కి సిరివెన్నెల అర్పించిన గౌరవ నివాళి గా అనిపిస్తాయి.

Bullet!

“బుల్లెట్” అని బాపూ గారి సినిమా ఒకటి ఉంది (hero kRishnam raaju). ఈ సినిమా లో ఒక చిలిపితనం, కొంటెతనం మేళవించిన సందర్భానికి ఒక duet అవసరమైనది. సరే, వేటూరి గారు రంగంలోకి దిగారు. అలా కారులో వేటూరి వారూ, ముళ్ళపూడి వారు వెళ్తూ ఉంటే ముళ్ళపూడి situation చెప్పడం, వేటూరి పల్లవి చెప్పెయ్యడం, ఆ పల్లవి చూసి ముళ్ళపూడికి వేటూరి ముద్దు వచ్చేయడం అన్నీ జరిగిపోయాయి!! ఆ పల్లవి ఇది:

అతను: రాధ కృష్ణుడికేమిచ్చిందో ఇస్తావా మరి?
ఆమె: సీతకు రాముడేమవుతాడో అవుతావా మరి?
అతను: ముందివ్వు మరి!
ఆమె: ముందవ్వు మరి!!

ఇది చదివాకా “అవును, వేటూరి మరి” అని మనం అనుకోకుండా ఉండలేం కదా!

అఖిలాండేశ్వరీ చాముండేశ్వరీ

సప్తపది సినిమాలో వేటూరి రాసిన సుప్రసిద్ధ రచన సంస్కృత పదభూయుష్టంగా ఉంటుంది. ఈ దేవిస్తుతికి మిత్రుడు “రామకృష్ణ సందీప్” ఇచ్చిన వివరణ ఇక్కడ ఇస్తున్నాను. అతని అనుమతి లేకుండా ఇది ఇక్కడ పెట్టినందుకు క్షమాపణలు చెబుతూనే, అతను ఎంతో శ్రమకోర్చి ఇచ్చిన వివరణకి కృతజ్ఞతలూ చెబుతున్నాను!

శ్లోకం: ఓంకార పంజరశుకీం ఉపనిషదుద్యానకేళీ కలకణ్ఠీం
ఆగమ విపిన మయూరీం ఆర్యాం అంతహ్విభావయేత్ గౌరీం

పల్లవి: అఖిలాండేశ్వరీ చాముండేశ్వరీ పాలయమాం గౌరీ
పరిపాలయమాం గౌరీ

1.శుభగాత్రి గిరిరాజ పుత్రీ, అభినేత్రి శర్వార్ధ గాత్రి
సర్వార్థ సంధాత్రి జగదేక జనయిత్రి చంద్రప్రభా ధవళకీర్తి
చతుర్బాహు సమ్రక్షిత శిక్షిత చతుర్భుజాంతర భువన పాలిని
కుంకుమ రాగ శోభిని కుసుమ బాణ సంశోభినీ
మౌన సుహాసిని గాన వినోదిని భగవతి పార్వతి దేవీ 

2. శ్రీహరి ప్రణయాంబురాశి శ్రీపాద విచలిత క్షీరాంబురాశి
శ్రీపీట సంవర్ధిని డోలాసుర మర్ధిని
ధనలక్ష్మి ధాన్యలక్ష్మి ధైర్యలక్ష్మి విజయలక్ష్మి
ఆదిలక్ష్మి విద్యాలక్ష్మి గజలక్ష్మి సంతానలక్ష్మి
సకలభోగ సౌభాగ్యలక్ష్మి శ్రీ మహాలక్ష్మి దేవీ
 
3. ఇందువదనే కుందరదనే వీణాపుస్తక ధారిణే
శుకశౌనకాది వ్యాసవాల్మీకి మునిజన పూజిత శుభచరణే
సరస సాహిత్య స్వరస సంగీత స్తనయుగళే
వరదే అక్షర రూపిణే శారదే దేవీ 

4. వింధ్యాటవీ వాసినే యోగసంధ్యా సముద్భాసినే
సిమ్హాసనస్తాయినే దుష్టహరరమ్హక్రియా శాలినే
విష్ణుప్రియే సర్వలోకప్రియే శర్వనామప్రియే ధర్మసమరప్రియే
హే బ్రహ్మచారిణే దుష్కర్మవారిణే
హే విలంబిత కేశపాశినే
మహిష మర్దన శీల మహిత గర్జన లోల
భయద నర్తన కేళికే కాళికే
దుర్గమాగమదుర్గ వాసినే దుర్గే దేవీ 

—– జగన్మాత-శ్లోకం —–

ఓంకార_పంజర_శుకీం = ఓంకారమనే పంజరం లో ఉండే చిలకను [ఆదిప్రణవనాదమే ప్రాకారములుగా మెలిగే ఓ సుమధురభాషిణీ సాధుశీలీ]

ఉపనిషద్_ఉద్యాన_కేళి = ఉపనిషత్తులనే ఉద్యానవనం లో ఆడుకునే [ఉపనిషత్తులన్నీ నీ లీలల ప్రతిబింబాలే]

కల_కణ్ఠీం = తియ్యనైన గొంతు కలదానను [ అంటే సత్యము, ధర్మము మాత్రమే,శ్రేయోదాయకమైన పలుకులను పలికే దానను ]

ఆగమ_విపిన_మయూరీం = వేదాంతము అనే అడవిలో నృత్యం చేసే నెమలిని [ఆగమము = a treatise on vedantamu or divinity describing religious rites, శాశ్వత_జ్ఞ్యానాన్ని కలిగి, అది సూచించే ప్రాకారములలోనే నిత్యానందం తో మెలిగే దానను]

ఆర్యాం = పూజించదగినదానను, అమ్మను [ గొప్పదానను]

అంతహ్_విభావయేత్ = మనసులో ఉంచుకొని, నేను ఆధ్యాత్మిక సచ్చిదానందాన్ని పొందెదను గాక [విభావయేత్ = any condition which excites or develops a partic. state of mind or body , any cause of emotion]

గౌరీం = పర్వతరాజు కుమార్తెను
 
 
—– పల్లవి —–
అఖిల_అండ_ఈశ్వరి = విశ్వం అంతటికీ పరమమైన శక్తి
చాముండేశ్వరి = మహిషాసురుడిని అంతమొందించిన దానా
గౌరి = ఓ గిరిరాజ తనయా
మాం పాలయ = నన్ను రక్షించు
మాం పరిపాలయ = నన్ను సమ్రక్షించు 
 
—–చరణం 1: వైష్ణవి (పార్వతీదేవి) స్తుతి —–

శుభ_గాత్రి = మంగళకరమైన మోము కలదానా, చల్లని చూపులతో పిల్లలను అనుగ్రహించెడిదానా
గిరి_రాజ-పుత్రి = పర్వతాలకు రాజు (శ్రేష్ఠుడు) ఐన హిమవంతుని పుత్రికా
అభినేత్రి = బాగా నటించగలదానా (నృత్యం చెయ్యకలదానా)
శర్వ_అర్ధ_గాత్రి = శివుని శరీరం లో సగభాగమా [గాత్రము = body]
సర్వ_అర్థ_సంధాత్రి = అన్ని సిరులనూ కలిపి మోసెడిదానా, అన్ని క్రియలూ నీలో చేర్చుకునేదానా ani nAku artham ayyindi, not sure
జగత్_ఏక_జనయిత్రి = ఈ విశ్వమంతటికీ ఒకే ఒక్క (అన్ని జీవులనూ సమానంగా చూసెడి) తల్లీ (అంతటికీ మూలాధారం నువ్వే)
చంద్ర_ప్రభా_ధవళ-కీర్తి = పౌర్ణమి చంద్రుడి తెల్లని కాంతులతో సమంగా భాసించెడి కీర్తి కలదానా
చతుహ్_బాహు_సమ్రక్షిత_శిక్షిత_చతుహ్_భుజ_అంతర_భువన_పాలినీ = నాలుగు చేతులతో దుష్టులను శిక్షిస్తూ శిష్టులను రక్షిస్తూ నాలుగు దిక్కులు అనెడి నీ భుజముల మధ్య ఉండే ఈ భువనాలన్నింటినీ పాలించెడిదానా
కుంకుమ_రాగ_శొభిణీ = కుంఖుమయొక్క రంగుతో శోభించే సర్వమంగళా
కుసుమ_బాణ_సంశోభిణీ = పుష్పములతో అలంకరించబడిన బాణాలతో శోభించేటిదానా మౌన_సుహాసిని = మౌనముగా (యోగనిద్రలో – అనవసరమైనవాటిని దూరం చేసి) మంగళకరమైన నవ్వు తో వెలిగే దానా
గాన_వినోదిని = గానముచే ప్రసన్నమగుదానా, గానమును ఇష్టపడెడిదానా
భగవతీ = ఓ పరమాత్మా (శ్రీమహావిష్ణువు యొక్క చెల్లెలా అని కూడా వస్తుంది అని నా నమ్మకం)
పార్వతీ = పర్వత రాజునందు జన్మించినదానా
దేవీ = ఓ దేవతా!
 
 
—– చరణం 2: భార్గవి (లక్ష్మీదేవి) స్తుతి —–

శ్రీహరి_ప్రణయ_అంబు_రాశి = శ్రీమహావిష్ణువుయొక్క అనురాగము అనేడి సముద్రమా – శ్రీహరి ప్రేయసీ
శ్రీపాద_విచలిత_క్షీర_అంబు_రాశి = ఆ శ్రీమహావిష్ణువు యొక్క దివ్యమైన పాదాలు చరించే పాలసముద్రమా (అన్నట్టు లక్ష్మీదేవి పాలసముద్రుని కూతురు – కాబట్టి ఇది ఇంకా justify అయ్యింది)
శ్రీపీఠ_సంవర్ధిని = శ్రీ పీఠాన్ని పెంచినదానా
డోల_అసుర_మర్దిని = డొల అనే పేరు కల రాక్షసుని సమ్హరించినదానా
ధన_లక్ష్మీ, ధాన్య_లక్ష్మీ, ధైర్య_లక్ష్మీ, విజయ_లక్ష్మీ, ఆది_లక్ష్మీ, విద్యా_లక్ష్మీ, గజ_లక్ష్మీ, సంతాన_లక్ష్మీ అనెడి నామాలతో అష్టలక్ష్మీరూపాలను దాల్చి
సకల_భోగ_సౌభాగ్య_లక్ష్మీ = నీ బిడ్డలకు అవసరమైన అన్ని భోగ_భాగ్యములూ కలిగిస్తున్నదానా
శ్రీమహాలక్ష్మీ = మహోన్నతమైన లక్ష్మీ దేవీ!
 
 
—– చరణం 3: వాగ్దేవి (సరస్వతిదేవి) స్తుతి —–

ఇందు_వదనే = పౌర్ణమి చంద్రుని తో సమంగా భాసించెడి మోము కలదానా
కుంద_రదనే = మల్లియల్లాంటి పళ్ళు కలదానా (అంటే కేవలం సుగంధాన్ని మనసుకు ఆహ్లాదాన్నీ కలిగించేటువంటి పలుకులనే పలికెడిదానా)
వీణా_పుస్తక_ధారిణే = వీణా (అంటే కళనూ) పుస్తక (అంటే విద్యనూ) ధారిణే (అంటే ధరించేదానా – అంటే మూలమైనదానా)
వ్యాస_వాల్మీకి_శుక_శౌనక_ఆది = వ్యాస, వాల్మీకి, శుకుడు, శౌనకుడు ఆది గా కల
ముని_గణ_పూజిత = మునుల కులముచే పూజించబడెడి
శుభ_చరణే = శ్రేయశ్శును కలిగించెడి పాదాలు కలదానా
సరస_సాహిత్య = లలితమైన (ఆనందము కలిగించే) సాహిత్యము అనెడి
స్వరస_సంగీత = స్వరములతో కూడిన సంగీతము అనెడి
స్తన_యుగళే = రెండు చన్నులు కలదానా (జగత్తులో నీ బిడ్డలకందరికీ ఈ ఖళలతో ఆకలితీరుస్తున్నావు, ఆనందాన్ని కలిగిస్తున్నావు)
వరదే = వరములను గుప్పించెడిదానా
అక్షర_రూపిణే = నాశనం లేని (కళల, విద్యా రూపంలో) రూపం కలదానా, అక్షరము అనెడి రూపం దాల్చిన చదువులతల్లీ
శారదే = చలువను కలిగించెడి దానా (అని నా ఉద్దేశ్యము)
దేవీ = ఓ దేవతా!

—– చరణం 4: త్రిగుణాత్మిక స్తుతి —–

వింధ్య_అటవీ_వాసినే = వింధ్య పర్వతమునానుకొనియున్న (గ్న్యానము అనెడి అడవిలో) అటవులలో నివశించెడిదానా
యోగ_సంధ్యా_సముత్_భాసినే = యోగము అనెడి ఉదయంలో వెలిగేటున్వంటిదానా
సిమ్హాసన_స్థాయినే = సిమ్హమే ఆసనముగా నిత్యం ఉండెడిదానా, (జగత్తు అనెడి సిమ్హాసనమును అలంకరించియున్నదానా – అనేది ఎంతవరకూ correct ఓ తెలియదు)
దుష్ట_హర = చెడునీ చెడ్డవారినీ నాశనము చేసెడిదానా
రమ్హ_క్రియా_శాలినే = (రమ్హ అంటే అర్థం కాలేదు – బ్రహ్మ కూడా అయి ఉండవచ్చు – నా శ్రవణదోషం కావచ్చు) అన్ని పనులనూ చెయ్యగలదానా (అని అనుకుంటున్నాను)
విష్ణు_ప్రియే = శ్రీమహావిష్ణువుయొక్క ప్రేయసీ
సర్వ_లోక_ప్రియే = సర్వజీవులూ నమస్కరించెడిదానా
ధర్మ_సమర_ప్రియే = ధర్మ కోసం నిరంతరం సాగేటి యుద్ధాన్ని ఇష్టపడేదానా (ధర్మాన్ని నిలిపే దానా)
హే బ్రహ్మచారిణే = ఓ కామాన్ని జయించిన దానా / పరబ్రహ్మను ఉపాసించేదానా (ఒనె ఒఫ్ థెసె ఈ బెలిఎవె)
దుహ్_కర్మ_వారిణే = చెడ్డ పనులను నివారించే శక్తి_స్వరూపిణీ
హే విలంబిత_కేశ_పాశినే = ఓ నెమ్మదిగా పారే/కదిలే- తాడులాగా కనబడే – జడ కలదానా
మహిష_మర్దన_శీల = మహిషుడనే రాక్షసుడిని నాశనం చేశినదానా, అంటే అగ్న్యానముని అంతం కలిగించడమే శీలముగా (అంటే గుణముగా) కలదానా
మహిత_గర్జన_లోల = గొప్పగా అరుచుటయందు ఆసక్తి కలదానా (అంటే గొప్ప నాదమా అని కావచ్చు – దుష్టులకు హృదయవిదారకంగా, సజ్జనులకు మహోల్లాసముగా తోచే నాదం/గర్జన చేసే దానా)
భయ_ద_నర్తన_కేళికే = భయము కలిగించెడి నాట్యము (నాట్యము) అనెడి ఆటయందు నిమగ్నమైనదానా (చెడ్డవారికి మరీ భయం కలిగిస్తుంది)
కాళికే = ఓ కాళి మాతా!
దుర్గమ_అగమ_దుర్గ_వాసినే = వెళ్ళడానికి కష్టమైన, వెళ్ళడానికి కుదరని కోటలో నివసించేదానా (ఎవ్వరూ అర్థం చేసుకోలేని పరమార్థమా)
దుర్గే = ఓ దుర్గా
దేవీ = ఓ దేవతా!
 

ఆమని పాడవే హాయిగా

చిత్రం: గీతాంజలి
రచన: వేటూరి
సంగీతం: ఇళయరాజా
గానం: బాలు

పల్లవి: ఆమని పాడవే హాయిగా మూగవై పోకు ఈ వేళ
రాలేటి పూవులా రాగాలతో పూసేటి పూవులా గంధాలతో
మంచు తాకి కోయిల మౌనమైన వేళల

1. వయస్సులో వసంతమే ఉషస్సులా జ్వలించగా
మనస్సులో నిరాశలే రచించెలే మరీచికా
పదాల నా యద స్వరాల సంపద
తరాల నా కధ క్షణాలదే కదా
గతించి పోవు గాధ నేనని

2. శుకాలతో పికాలతో ధ్వనించిన మధూదయం
దివీ భువీ కలా నిజం స్పృశించిన మహోదయం
మరో ప్రపంచమే మరింత చేరువై
నివాళి కోరిన ఉగాది వేళలో

ఈ పాట చాలా popular song. నేను చాలా సార్లు విన్నా, నాకెందుకో ఈ పాట భావం పూర్తిగా కొరుకుడు పడలేదు. ఏదో నిరాశ నిండిన hero పాడుకునే పాట అనుకునే వాడిని. అయితే ఈ మధ్యే వేటూరి ఒక చోట తను ఈ పాట రాయడానికి “మధుమతి” సినిమాలో ముఖేష్ పాడిన “సుహానా సఫర్ ఔర్ ఏ మౌసం హసీ” పాట (lyrics: shailendra, music: salil chowdary) ప్రేరణ అన్నారు. ఈ శైలేంద్ర అంటే వేటూరికి చాలా అభిమానం. ఆయనని మహాకవి అని కీర్తించారు. ఆ మధుమతి సినిమాలో పాట ఆశ నిండిన వసంత గీతం కాబట్టి, ఈ పాటకి ఇప్పుడు కొత్త అర్థం ఆలోచించాల్సి వచ్చింది. అలా ఆలోచిస్తే తోచిన భావం ఇక్కడ రాస్తున్నాను.

మనకి పల్లవి లోనే మంచు రుతువు వచ్చినా, కోకిల మూగబోయినా, ఓ వసంతమా కోకిల బదులు నువ్వే పాడుకో అనడం కనిపిస్తుంది. అలాగే రాలేటి పూవుల రాగలతో పాడుకోమనీ, పూసేటి పూవుల గంధాలతో పాడుకోమనీ చెప్పడమూ కనిపిస్తుంది. అంటే సుఖమైనా, దుఃఖమైనా పాట ఆపకూ అని. పాట మొదటి చరణంలో నిరాశలో ఉన్నా ఎలా పాడుకోవచ్చో, రెండో చరణంలో ఆశాగీతాలాపన ఎలా చెయ్యొచ్చో విశదీకరించడం జరిగింది.

Hero “వయస్సులో ఉన్న వసంతం” లాంటి వాడు. ఎంతో హాయిగా, ఉత్సాహంగా, ప్రకాశిస్తున్న ఆ వసంతానికి, ఒక మరీచిక (ఎండ మావి) ఎదురయ్యింది. మరీచిక అంటేనే ఒక “బ్రాంతి”. ఆ “బ్రాంతి” ఎందుకు కలిగింది? మనసులో నిరాశ వల్ల. Hero అనుకుంటున్నాడు: మనసులో నిరాశ వల్ల ఈ అశాంతీ, బ్రాంతీ కలుగుతోంది గానీ, నిజానికి నాకేమయ్యింది ఇప్పుడు? ఉన్నన్నాళ్ళు ఆనందంగా గడిపాను (పదాల నా యద, స్వరాల సంపద). నా ఈ కథ క్షణంలో గతించి పోవచ్చు గాక, అయితే యేం? ఈ విషయం తెలిసి కూడా హాయిగా పాడుకోలేనా? (గతించి పోవు గాథ నేననీ, ఆమనీ పాడవే హాయిగా!!)

రెండో చరణంలో మళ్ళీ వసంత పునారాగమనం గురించి అద్భుతమైన వర్ణన కనిపిస్తుంది. ఎంత చక్కటి భాష వాడతారో వేటూరి ఇక్కడ. ఈ చరణంలో సినిమా కథ పరంగా కూడా అన్వయించుకోవచ్చు. ముందు ముందు heroine hero జీవితంలో ప్రవేశించి ఒక గొప్ప మహోదయాన్ని చూపిస్తుంది. అదొక అద్భుత అనుభూతి! ఎన్నో జన్మల కలలు నిజమయ్యి నట్టు, దివీ భువీ కలిసినట్టు అనిపించే ఆ మరో ప్రపంచానికి తెర తీసే ఆమని ఆ heroine ఏ కదా! ఆ ప్రేమలో ఆ ఇద్దరి ప్రణయ జీవులదీ, గతించి పోని గాధే కదా!! See the perspective change: ఇంతకు ముందే గతించి పోతే పోయాను, అయినా హాయిగా పాడుకుంటాను అన్న hero, ఇప్పుడు అసలు గతించి పోనే పోను అంటున్నాడు. ఇదొక కొత్త ఆవిష్కరణ అతనికి. ప్రేమ ద్వారా జీవించడం లో ఉన్న అద్భుతాన్ని తెలుసుకున్న వాళ్ళకి ఇలాగే అనిపిస్తుంది, అనిపించాలి! ఈ సినిమా theme అదే.

అలోచించిన కొద్దీ ఈ పాటలో కొత్త అర్థాలు స్ఫురిస్తాయి. అదే రచయితగా వేటూరి గొప్పతనం!

కొమ్మ కొమ్మకో సన్నాయి

కొన్ని పాటలు వింటుంటే “ఆహా! ఎంత బాగా రాశాడు కవి” అనిపిస్తుంది. ఈ మంచి పాటల్లో కొన్ని, సినిమా పరిధిని దాటి మన దైనందిన జీవితంలో ఎదురయ్యే సందర్భాలకి కూడా అన్వయిస్తాయి. ఇప్పుడు నేను చెప్పబోయే పాట అలాంటిదే. “గోరింటాకు” సినిమాలోని ఈ పాట రచన “వేటూరి”. భావానికి తగ్గ సంగీతం అందించినది “స్వర బ్రహ్మ” మహదేవన్.

పాట సందర్భం ప్రేమ సంఘర్షణ గురించి. అబ్బాయి అటు ప్రేమకి ఇటు బాధ్యతకి మధ్య నలుగుతూ ఉంటాడు. అయితే అమ్మాయి, మనసు పంచుకుని ప్రేమించుకోవచ్చు కదా అనుకుంటుంది. ఇలా రెండు భిన్న మనస్తత్త్వాలని ఆవిష్కరించే పాట ఇది. అయితే పాటలో ఈ సంఘర్షణని  philosophical  గా వర్ణించడంతో మనం రోజూ ఎదురుకునే అనేక సంఘర్షణలని ఈ పాటలో చూస్తాం . ముఖ్యంగా పాట రెండో చరణం నాకెన్నో సందర్భాల్లో గుర్తొస్తూ ఉంటుంది. మీరు కూడా ఆ చరణాన్ని మీ జీవితంలోని ఏదో సంఘటనతో తప్పకుండా అన్వయించుకోగలుగుతారు. ఒకసారి చదివి చూడండి!

నోట్ : కొంత హాస్యం , నాటకీయత జోడించి రాయడం వల్ల, నా విశ్లేషణ సినిమా కథానాయకుల మనస్థితిని “ఖచ్చితంగా” ఆవిష్కరించలేదని సినిమా చూసిన వాళ్ళు గ్రహించగలరు!

అమ్మాయి:
కొమ్మ కొమ్మకో సన్నాయి
కోటి రాగాలు ఉన్నాయి
ఎందుకీ మౌనం ?
ఏమిటీ ధ్యానం ?

అబ్బాయి:
కొమ్మ కొమ్మకో సన్నాయి
కోటి రాగాలు ఉన్నాయి
మనసులో ధ్యానం !
మాటలో మౌనం !!

కొమ్మ కొమ్మకో సన్నాయితో ఇన్ని రాగాలూ, అందాలూ, ఆనందాలు నీ చుట్టూ ఉంటే వాటిని ఆస్వాదించకుండా ఈ మౌనం ఏమిటని అమ్మాయి ప్రశ్న. ఈ ప్రశ్నలోనే తన మనస్తత్త్వం ఇమిడి ఉంది. జీవితం గురించి తెగ  serious  గా ఆలోచించక, హాయిగా ప్రతి నిమిషాన్నీ గడిపేసే నైజం ఆ అమ్మాయిది. అయితే మన అబ్బాయిగారు అలాటి వాడు కాదు. మనసులో సుదీర్ఘంగా అలోచిస్తూ ఉంటాడు అన్ని విషయాల గురించీ! ఏ విషయం గురించో ఆలోచిస్తున్నాను కాబట్టే మౌనంగా మాట్లాడకుండా ఉన్నాను అంటాడు.

అమ్మాయి: మనసు మాటకందని నాడు మథురమైన పాటవుతుంది !
అబ్బాయి: మథురమైన వేదనలోనే పాటకి పల్లవి పుడుతుంది !!

అతను తన ప్రేమ గురించే ఆలోచిస్తున్నాడని ఆమెకి తెలుసు. మనం సాధారణంగా మన భావాలని మాటల ద్వారా చెబుతాం. అయితే చెప్పాల్సిన విషయం మన మనసుని కదిలించి, గుండె స్పందనగా బయటకి వచ్చినప్పుడు అది “పాట” అవుతుంది. ఇక్కడ పాట అంటే లలితంగా, ప్రియంగా, హత్తుకునేటట్టు చెప్పబడిన మాటగా అన్వయించుకోవాలి. మన హీరో “పెదవివిప్పి పాట అవ్వొచ్చు కదా!” అని అమ్మాయి భావన. అయితే గుండెలోంచి బయటకి ఉబికివచ్చే ప్రతి “పాట” వెనుకా గాఢమైన సంఘర్షణ ఉండి తీరుతుంది. అది మనం ఇష్టపడేది కాబట్టి “తియ్యనిది” అవుతుంది. ఈ “తియ్యటి వేదన” ఒకటి ఉంటుందనీ, ఆ స్థితిలో తను ఉన్నాననీ గుర్తుచేస్తాడు మన హీరో.

అమ్మాయి: పల్లవించు పడుచుదనం పరుచుకున్న మమతలు చూడు
అబ్బాయి: పసితనాల తొలి వేకువలో ముసురుకున్న మబ్బులు చూడు
అందుకే ధ్యానం , అందుకే మౌనం !

ఆ అమ్మాయి కొనసాగిస్తుంది. ప్రేమా, మమతా ఏ వయసులో అయినా బాగుంటాయి. అయితే అప్పుడే వచ్చిన పడుచుదనంతో (పల్లవించు పడుచుదనం ) నిండిన మమతల ప్రత్యేకతే వేరు. ఈ వయసులోని ప్రేమ భావనని అనుభవించిన వాళ్ళకి ఆ మాధుర్యం తెలుస్తుంది (నాకూ తెలుసండోయ్ )!! కాబట్టి, “నీపై నా ఇష్టాన్నీ, ప్రేమనీ చూడలేవా?” అని అబ్బాయిని అడుగుతోంది అమ్మాయి. అబ్బాయికీ హీరోయిన్ పై ఇష్టం ఉంది, అయితే ఏ బాధ్యతో ఉండడం వల్ల సందేహిస్తున్నాడు. ఈ విషయాన్నే చెబుతాడు. ఇక్కడ “పసితనాల తొలివేకువ” అన్న ప్రయోగం గమనించ దగినది. “అప్పుడే చిగురిస్తున్న” (పసితనాల) ప్రేమోదయన్ని పూర్తిగా కనబడనీయకుండా పరుచుకున్న సందేహాల మబ్బులని అబ్బాయి ప్రస్తావిస్తున్నాడు. ఎలాగైతేనే ఆ అమ్మాయి అంటే తనకూ ఇష్టం ఉందని  indirect  గా అయినా ఒప్పుకున్నాడు!

అమ్మాయి: కొంటె వయసు కోరికలాగ గోదారి ఉరకలు చూడు
అబ్బాయి: ఉరకలేక ఊగిసలాడే పడవకున్న బంధం చూడు

హమ్మయ్యా! అబ్బాయికి తనంటే ఇష్టం ఉందని ఇప్పుడు అమ్మాయికి తెలిసింది. ఇక తను అబ్బాయికి చెప్పాల్సినదల్లా “సందేహాలు అన్నీ కట్టి పెట్టి, కాస్త తెగువ చూపి ,   ప్రేమలో దూకు మహాశయా!” అనే. అందుకే గోదారిని చూపించి అలా ముందుకి ఉరకాలి సుమా అంటోంది. అబ్బాయి తక్కువ తిన్నాడా? తను గోదారిని కాను, గోదారిలో పడవను అంటాడు. కాబట్టి ఒడ్డుకీ, నదికీ మధ్య ఊగిసలాడుతున్నాను అని మళ్ళీ పాత పాటే ఎత్తుకుంటాడు.

అమ్మాయి: ఒడ్డుతోనొ నీటితోనో పడవ ముడి పడి ఉండాలి !
అబ్బాయి: ఎప్పుడేముడి ఎవరితో పడి పడవ పయనం సాగునో మరి !!
అందుకే ధ్యానం , అందుకే మౌనం !

ఎంత సేపని ఈ ఊగిసలాటలు? అటో ఇటో తేల్చుకోవాలి కదా! అమ్మాయికి విసుగొచ్చిందోఏమో, “ఒడ్డో నీరో తేల్చుకో మహానుభావా” అంటుంది! పాపం మన హీరో గారు ఏమి చెయ్యగలరు? ముందు ఏముందో ఎవరికి తెలుసు? మనసై ఉండేది, మమతై పండేది ఏమో ఏ బంధమో కాలమే చెప్పగలదు కదా! కాబట్టి సూటిగా సమాధానం చెప్పలేక “ఎవరికెవరు ఈ లోకంలో ఎవరికి ఎరుక? ఏ దారెటు పోతుందో ఎవరినీ అడగక” అని “సిరిసిరిమువ్వ” పాట అందుకుంటాడన్న మాట!!

ఈ పాట తేలిక పదాలతో, చాలా సరళంగా ఉన్నట్టు అనిపిస్తూనే గాఢమైన అర్థాన్ని కలిగి ఉంటుంది. నిజానికి ఈ పాటని తాత్త్వికంగా విశ్లేషించొచ్చు కూడా! ఏది ఏమైనా, వేటూరి ప్రతిభకి అద్దం పట్టే పాట ఇది. “ఆత్రేయ” రాశారని చాలామంది అనుకునే ఈ పాట, నిజానికి ఆత్రేయదిలా అనిపించే వేటూరి రచన.

ఇక్కడ ఇంకో విషయం ఏమిటంటే, ఈ పాటలో లాంటి సన్నివేశమే “నువ్వు నాకు నచ్చావ్ ” సినిమాలో “సిరివెన్నెల” వారికి వచ్చింది. అప్పుడు పుట్టిన పాట “ఒక్కసారి చెప్పలేవా” కూడా ఒక గొప్ప రచన. అయితే ఈ సందర్భంలో హీరో గారు (వెంకటేష్ ) మన “శోభన్ బాబు” గారిలా కాకుండా ముందే  decide  అయిపోతాడు. తన నిర్ణయాన్ని చాలా చక్కగా సమర్థించుకుంటాడు కూడా.

ఈ రెండు పాటలనీ పక్క పక్కన పెట్టి వినడం ఒక చక్కని అనుభూతి. ఇద్దరు గొప్ప కవులు తమ ప్రతిభాపాటవాలని సినీమాధ్యమం ద్వారా ఎంత అద్భుతంగా అవిష్కరించగలరో తెలుస్తుంది. ఇలాంటి పాటలు విన్నప్పుడల్లా “జయంతి తే సుకృతినో రససిద్ధాః కవీశ్వరాః” అని భర్తృహరిలా నమస్సులు అర్పించడం తప్ప ఏమి చెయ్యగలం ?